Các bạn đang nghe Vietnam’s Renovation Generation. Chân dung bằng âm thanh của những người trẻ đang dần thay đổi tương lai của đất nước. Trong tập 7, chúng tôi nói chuyện với Quyên Lưu.
Bitch better have my money…bạn có biết bài hát đó không?
[NHẠC]
You should know me well enough…
[NHẠC]
Chúng tôi nói chuyện với Quyên về cảm hứng tâm linh, việc biến sự minh bạch của chính phủ thành một vấn đề nóng và tính năng tồi tệ nhất của Facebook.
Không phải tôi thích bài hát của Rihanna mà là tôi thích mấy vũ công…
Những kỹ năng và tính chuyên nhiệp của các vũ công khiến Quyên muốn hoàn thiện bản thân mình trong lĩnh vực cô đã lựa chọn để theo đuổi.
Những thứ tâm linh… yoga là một trong số đó, thiền, hoặc làm việc trong một tổ chức phi chính phủ.
Quyên lớn lên ở Lào Cai, một khu vực miền núi phía Bắc Việt Nam.
Tôi sinh năm 1993. Ký ức của tôi về Lào Cai không có gì đặc biệt.
Gia đình cô có một cửa hàng tạp hoá nhỏ. Họ bán kẹo và đồ mỹ phẩm. Ở đó chẳng có gì mấy để làm ngoài việc học.
Cũng không buồn chán lắm đâu vì tôi thích học.
Con đường của cô dường như đã được trải sẵn. Một công việc ổn định, mức lương tốt, mấy ngày nghỉ lễ hàng năm, một anh chồng, một đứa con trai, một cô con gái… Nhưng Quyên có nhiều dự định khác.
[NHẠC]
Tất cả thầy cô giáo của tôi, tất cả bạn bè tôi, bố mẹ, chị và em gái đều đặt ra những áp lực vô hình. Trong định nghĩa của họ thì… ồ con bé này có một tương lai rất sáng lạn.
Tôi học chuyên ngành Tài chính Quốc tế tại Đại học Ngoại thương. Sau bốn năm, tôi nhận ra mình không thích tài chính lắm.
Ở đại học, cô làm tình nguyện trong các dự án môi trường, phát triển bền vững, dạy học ở vùng cao, làm cho tổ chức Live and Learn, các hoạt động cộng đồng và dự án Think Playground.
Điều đó khiến tôi nhận ra nhiều điều.
Sau một năm tình nguyện cho các tổ chức phi chính phủ, cô bắt đầu hoài nghi tính hiệu quả của chúng.
Họ bị áp lực phải tiêu hết số tiền quỹ. Nếu không làm vậy, họ sẽ bị giảm tiền quỹ của năm sau. Thế nên cứ đến cuối năm, rất nhiều tổ chức phi chính phủ có các hoạt động rất vớ vẩn.
Cô đã nhìn lại cuộc sống của mình để tìm một nơi mà cô có thể tạo ra thay đổi.
Cuộc sống của tôi đầy những thứ khiến tôi thoả mãn. Tôi nghĩ là luôn có ai đó đang phải chịu đựng một điều gì đó…
…để bạn có được những thứ mà bạn đang có.
Đúng rồi. Tôi đoán thế.
Quyên đã tìm đến tâm linh, một thứ mà ngày trước cô không tin, mãi cho đến bây giờ.
Là một học sinh giỏi, cô tiếp cận cuộc khám phá tâm linh của mình với một tâm thế khoa học.
Càng đọc tôi càng thấy rằng nó chỉ là một cái gì đó mà khoa học chưa thể giải thích.
Đây là danh mục sách đọc của cô.
Bạn biết cuốn sách đó chứ? Nó chủ yếu là về triết học. Sáu tỉ đường tới hạnh phúc. Tự truyện của một Yogi. Cuộc cách mạng một cọng rơm?
Hạnh phúc là gì?
Viết bởi…
Thích Nhật Hạnh
Con đường mà cô mới khám phá không hề dễ đi.
Khi tôi tưởng tượng rằng tôi có một cuộc sống như các yogi khác mà tôi đọc được. Họ cầu nguyện suốt ngày. Cuộc sống đó không phải cuộc sống bình thường. Tôi sợ rằng sẽ rất khó khăn để có thể sống cuộc sống đó. Và tôi sợ rằng tôi sẽ khiến bố mẹ thất vọng. Nói thật, tôi vẫn thích mua sắm, nhưng tôi đã giảm chi tiêu rất nhiều.
[NHẠC]
Chúng tôi rất ấn tượng với cách suy nghĩ của người phụ nữ trẻ này và đến giữa buổi phỏng vấn, chúng tôi chia sẻ với cô điều đó.
Khi tôi nói chuyện với bạn bè và họ khen tôi. Cậu thật thú vị này nọ. Cậu biết bao nhiêu thứ. Và tôi thực sự không thích thế. Nó khiến tôi tập trung vào việc… tôi muốn được khen nhiều hơn. Cái tính tham lam đó, một phần trong tôi vẫn đi theo những giá trị ảo.
Tôi biết đến Quyên lần đầu khi một người bạn kể với tôi về dự án mà cô tham gia mang tên One Eyed Nation (Nước Một Mắt), một sáng kiến kêu gọi chính phủ có trách nhiệm hơn với các khoản tiêu ngân sách nhà nước. Nó được trình bày dưới dạng truyện tranh, kể lại câu chuyện về một đôi này sống trong một đất nước nơi mọi người đều có một con mắt bị bịt lại.
Cách mà mọi người biết đến ngân sách nhà nước cũng giống như việc mọi người bị chột một mắt vậy. Nói thật nó không phải là một chủ đề dễ dàng…
Bởi vì nó phức tạp hay vì nó là thứ mà mọi người không nên nói đến?
Cả hai.
Cuối cùng họ đã tìm được cách để mọi người biết đến, mọi người bắt đầu đổi hình đại diện Facebook thành một nhân vật hoạt hình với một con bắt bị bịt lại. Và đơn thỉnh cầu đi kèm trong chiến dịch đã có khoảng mười một nghìn chữ ký. Truyện tranh này giờ không còn trên mạng nữa.
Bạn bị bắt phải gỡ xuống hay bạn tự gỡ nó?
Không không không, chúng tôi không muốn trả tiền để duy trì nó nên chúng tôi lưu lại dữ liệu trên máy.
‘Chúng tôi’ ở đây chính là cô ấy và anh bạn trai Khuyến, người đã cùng cô tạo ra những đoạn video mang tính giáo dục về nhiều chủ đề khác nhau.
[ÂM THANH TỪ VIDEO CỦA QUYÊN]
Ví dụ như là về thịt chó, LGBT hay chuyện tự sướng.
Tổ chức Phi chính phủ Oxfam của Anh đã tiếp cận họ để biến truyện tranh One Eyed Nation thành một phần của chiến dịch lớn hơn của họ, kêu gọi sự minh bạch trong cách chi tiêu ngân sách nhà nước Việt Nam.
Chúng ta có quyền được biết. Càng đọc chúng tôi càng nghĩ rằng mọi người, bạn bè chúng tôi, nên biết về điều đó. Chúng tôi biết rất nhiều thứ và nếu chúng tôi không chia sẻ nó, chúng tôi sẽ nổ tung đầu ra mất.
Thật tuyệt nếu chúng ta có thể làm việc có ích và đồng thời có tiền nữa.
Kiếm tiền khi đang làm một thứ mình thích cũng chính là chủ đề mà chúng tôi lại nhắc đến khi gặp Quyên lần tiếp theo sau đó vài tuần.
Cho đến giờ tôi vẫn không biết kiếm tiền thế nào nếu như tôi là một chuyên gia về cuộc sống tâm linh.
Chúng tôi đang ngồi trong quán cà phê ưa thích của cô. Nhà Ấm nằm sâu trong một con ngõ ở quận Đống Đa. Nó được trang trí với các áp phích cổ động cũ, những chiếc quạt và máy ghi âm cổ. Có mấy con rùa con sống trong một cái hộp giầy. Và họ phục vụ trà xanh và hạt hướng dương.
Tôi đang ngồi ở Nhà Ấm. Phong cách của họ giống thời trước Đổi Mới bởi vì nó khá là cũ. Tôi thích nhạc Trịnh Công Sơn ở quán này.
[NHẠC]
Có lẽ do không khí ấm cúng ở Nhà Ấm hoặc vì chúng tôi đã ăn tối với Quyên giữa 2 buổi phỏng vấn mà buổi gặp gỡ lần này đã biết thành một buổi tụ họp thân mật của các cô gái. Chúng tôi đã nói về chuyện hẹn hò trong thời đại mạng xã hội.
Theo một cách phức tạp nào đó, tôi cảm thấy là anh ấy cũng thích mình. Và thế là tôi viết một… tin nhắn bày bỏ trên Facebook. Tôi đã rất lo lắng và anh đã ‘seen’ (nhìn thấy) nó… mà không nói gì hết. Điều đó khiến trái tim tôi tan vỡ.
Cô ấy đang nói về một chàng trai cô phải lòng, người mà… chẳng ngạc nhiên lắm, cô đã gặp trong một nhóm tranh luận. Cuối cùng anh ta cũng trả lời với một tin nhắn:
‘Anh sẽ trả lời sau’ và bây giờ thì đã ba năm rồi, mặc xác anh ta…
‘Hành vi mạng thiếu tế nhị như vậy không phải là một nền tảng tốt cho một mối quan hệ’, cô nói. Bạn trai hiện tại của cô, Khuyến, mang đến tất cả những yếu tố mà cô muốn trong một mối quan hệ.
Bố tôi luôn nói với tôi rằng việc tự chủ tài chính với chồng là chìa khoá của một cuộc hôn nhân lâu dài.
Ngoài ra…
Tôn trọng sự riêng tư và chia sẻ các giá trị nên để chúng tôi có thể nói chuyện với nhau.
Nói rõ hơn…
Tình yêu đích thực là khi tôi không cần anh nhưng tôi muốn được ở bên anh.
Đúng rồi đúng rồi.
Càng ngày chúng ta càng có nhiều phụ nữ độc lập hơn.
Hơi giống 4 cô gái trẻ mà bạn có thể nghe thấy phía sau chúng tôi. Họ ngồi quanh một chiếc bàn ngày trước là bàn khâu, chơi bài, trò chuyện, chẳng lo nghĩ gì đến thế giới.
Mười năm tới Quyên sẽ thấy mình ở đâu?
Một bậc thầy về yoga. Nói ít hơn và có lẽ vẫn rất hấp dẫn và quyến rũ. Tôi nghĩ sẽ chẳng thay đổi gì nhiều.
Chặng đường vẫn còn xa nhưng Quyên vẫn tiếp tục đặt ra câu hỏi về mọi thứ mà cô tin vào…
Khi tôi nghĩ về một giá trị mà tôi tin… Ngay lập tức, có một luồng tư duy phản biện. Ví dụ như, nếu tôi tin vào chủ nghĩa cá nhân thì ngay sau đó tôi nghĩ đến việc có những việc mà một người không thể hoàn thành được.
—
Các bạn vừa nghe The Renovation Generation. Theo dõi chúng tôi tại SoundCloud hoặc cập nhật thông tin của The Renovation Generation trên iTunes, Stitcher hoặc MixCloud để không bị lỡ một tập nào.
Boom boom boom chachacha boom.
Nhà sản xuất Eliza Lomas và Fabiola Buchële. Trợ lý sản xuất Trang Nghiêm và Trang Ngô. Jacques Smit là nhiếp ảnh gia và tôi, Maia Đỗ làm nghiên cứu.
Một sản phẩm của & Of Other Things.
Đừng bỏ lỡ các bạn nhé!