Các bạn đang nghe Vietnam’s Renovation Generation. Chân dung bằng âm thanh của những người trẻ đang dần thay đổi tương lai của đất nước.
Trong tập 17, chúng tôi đã vào miền Trung và gặp Trần Văn Nhật. Anh có một tuổi thơ rất khác với những nhân vật chúng tôi đã phỏng vấn trong chương trình. Chúng tôi đã gặp anh tại trung tâm thành phố Huế.
Khi tôi còn nhỏ, mẹ tôi từng đưa tôi lên thành phố một lần, nhưng tôi không nhớ nhiều lắm…
Sinh năm 1991, Nhật lớn lên tại một ngôi làng chỉ có 300 người ở ngoại ô Huế.
Đó là một ngôi làng nhỏ, với những căn nhà nhỏ, con phố nhỏ. Dòng sông chia làm đôi. Nó là một nơi thật yên bình. Từ khi trở về Huế để làm việc, cuối tuần tôi thường về đó… đi câu cá…
Lẽ ra anh đã sống ở đó cho đến khi học đại học, nhưng khi mới lên chín, cuộc sống của anh hoàn toàn bị đảo lộn.
Trong một cuộc nói chuyện khác với chúng tôi qua Skype, anh đã chia sẻ…
Bố tôi qua đời khi tôi mới lên lớp ba, và ba năm sau đó, mẹ tôi cũng đi theo ông.
Vì thế, Nhật và em trai được đưa đến sống tại mái ấm tình thương, một ngôi nhà dành cho trẻ em mồ côi, để sống và học tại Huế.
Đó là khoảng thời gian rất khó khăn cho tôi và cho mọi người trong gia đình. Anh trai và chị gái tôi phải bỏ học để có tiền cho tôi và em trai tiếp tục đi học.
Đây là nơi Nhật và em trai đã sống suốt quãng đời tuổi thơ còn lại, cùng 41 đứa trẻ khác, từ lớp một cho đến khi vào đại học.
Nó như là một cuộc sống mà tôi chưa bao giờ tưởng tượng mình sẽ có; ở nhà tôi không có gì cả, tôi không biết gì cả. Đến mái ấm, tôi có giường riêng, tôi có mọi người chăm sóc cho mình, tôi có bạn bè, sách vở và bút, tôi có mọi thứ, tôi có quần áo ngủ và tôi đến một ngôi trường lớn gấp mười lần trường cũ của tôi ở làng. Như thể quê quán của tôi là Huế, và Huế thì như New York vậy.
Nhưng cuộc sống ở mái ấm không phải lúc nào cũng vui vẻ. Giờ đây khi đã lớn, anh mới có thể nhìn lại và nhận ra những khoảng thời gian khó khăn ở mái ấm.
Tôi nhớ có lần họ xây một cái hàng rào. Họ xây hàng rào ngăn cách nhà của bọn trẻ và nhà của nhân viên, làm cho bọn trẻ nghĩ chúng đến đây để sống, nhưng đây lại không thật sự là nhà của chúng.
Tình nguyện viên từ khắp nơi trên thế giới đã tới đây để có một trải nghiệm đậm chất Việt Nam.
Bạn có thể học được rất nhiều từ họ, nhưng điều đó cũng có hại cho bọn trẻ, vì bạn biết đấy, mọi người đến, bạn trở nên thân thiết và rồi họ đi mất. Thỉnh thoảng họ quay lại, thỉnh thoảng họ không. Một vài đứa trẻ dành nhiều thời gian với họ và chúng bỏ bê chuyện học hành, chúng không đi học, và cũng không làm gì cả.
Nhật cũng gặp những áp lực thi hồi còn niên thiếu.
Lúc đó, ước mơ của tôi là trở thành một giáo viên dạy tiếng Anh, nhưng tôi trượt kỳ thi và tôi đã thực sự rất thất vọng.
Vậy anh phản ứng sao với việc không đạt được mơ ước tương lai?
Tôi rời khỏi mái ấm và sau đó kiếm một công việc làm bồi bàn và làm trong ngành khách sạn một vài năm, và sau đó tôi đã nghĩ rằng, may quá tôi đã không đỗ kỳ thi đại học đó.
Anh đã sống ở Nha Trang, Đà Nẵng, gặp gỡ và nói chuyện với nhiều người từ khắp nơi trên thế giới, và tất nhiên trở nên thành thạo tiếng Anh.
Sau cùng, anh trở về Huế vì anh muốn ở gần bên gia đình mình. Khi sân bay Huế bắt đầu đi vào hoạt động, anh trở thành quản lý của một nhà hàng ở đấy, và sau đó anh chuyển sang làm ở vị trí hiện tại, là Quản lý Văn phòng của một tổ chức phi chính phủ chuyên giúp đỡ trẻ em ở mái ấm.
Nhật đã góp phần tạo ra những thay đổi tại mái ấm, ví dụ như bây giờ không còn hàng rào nữa, và chỉ tình nguyện viên dài hạn mới được nhận. Ngoài những công việc đó, anh thấy vai trò của mình còn có nhiều ý nghĩa khác.
Tôi chỉ muốn trở thành một tấm gương cho bọn trẻ ở mái ấm. Tôi cũng muốn cho mọi người, đặc biệt là các nhân viên ở mái ấm thấy rằng học đại học không phải là cách duy nhất để thành công. Không phải ai cũng học tốt ở trường nhưng điều đó không có nghĩa là bạn không giỏi. Bọn trẻ đứa nào cũng gặp hoàn cảnh đáng thương, nhưng chỉ nuôi chúng lớn mà không lắng nghe chúng thì không phải là giúp đỡ.
Vậy là công việc của anh đã khép thành một vòng tròn trọn vẹn, khi anh trở về làm việc cùng những đứa trẻ có tình cảnh bất hạnh như anh ngày trước.
Hiện tại, anh cũng dành nhiều thời gian hơn ở quê nhà, anh về đó mỗi cuối tuần để thăm bà.
Tôi yêu ngôi làng của mình, vì mỗi khi trở về tôi đều thấy yên ả. Bạn biết đấy, không có nhiều ô tô, hay có tiếng ồn. Mọi thứ đang thay đổi, có nhiều công trường xây dựng nên giờ ở đó có rất nhiều toà nhà. Có những công ty, những công ty lớn đến đó. Một số làng gần làng tôi, ở gần biển nên một vài công ty đến đó xây nhà máy, họ nuôi tôm và mọi thứ đang thay đổi.
Vì hầu hết các nhân vật của The Renovation Generation đều sống ở thành phố, chúng tôi tò mò muốn biết liệu có sự khác biệt nào giữa nông thôn và thành thị.
Những đứa trẻ thành phố được biết đến mọi thứ khi chúng còn trẻ, nên chúng không cảm thấy lạ lẫm với thế giới khi lớn lên. Nhưng những đứa trẻ ở nông thôn, bạn biết đấy chúng không có nhiều…
…va chạm?
…ừm, cơ hội để biết các thứ. Chỉ khi chúng tốt nghiệp phổ thông, và nếu gia đình có tài chính tốt, chúng được đi học ở thành phố. Nhưng những đứa khác phải ở lại quê nhà để học cho đến khi chúng tốt nghiệp đại học và sau đó chúng mới được chuyển lên thành phố ở. Nhưng khi chúng lên thành phố và mọi thứ đều mới mẻ, điều đó thật khó khăn cho chúng khi phải tiếp nhận mọi thứ cùng một lúc.
Anh có trải qua điều tương tự không?
Có, tôi từng trải qua những điều tương tự…
—
Các bạn vừa nghe The Renovation Generation. Theo dõi chúng tôi tại SoundCloud hoặc cập nhật thông tin của The Renovation Generation trên iTunes, Stitcher hoặc MixCloud để không bị lỡ một tập nào.
Nhà sản xuất Eliza Lomas và Fabiola Buchele. Trợ lý sản xuất Trang Nghiêm và Trang Ngô. Dịch lời thoại là tôi, Maia Đỗ và tôi cũng là người dẫn chuyện trong tập này. Jacques Smit là nhiếp ảnh gia của chúng tôi.
Trong tập 18, chúng tôi sẽ nói chuyện với nhà báo và nhà nghiên cứu chính sách Nguyễn Khắc Giang về việc lắng nghe tiếng nói của người dân, việc sống trong một thế giới hậu-lý tưởng và tuổi thơ ở quê hương Bác Hồ.
Hãy lắng nghe!